2020’nin ilk aylarında başlayan Covid-19 salgınının dünya üzerinde birçok etkisi oldu. Sağlık alanında ve sosyal hayatta yaşanan büyük değişikliklerin yanı sıra iş dünyasına olan en büyük etkisinin, salgın ilan edildikten 6 ay sonra başlayan ve bugünlerde çok ciddi bir seviyeye ulaşan global lojistik ve tedarik sıkıntısı olduğunu söyleyebiliriz.
Salgın ile birlikte dünyanın en büyük tüketicisi konumunda bulunan ABD piyasası, seyahat, eğlence ve restoran harcamalarının neredeyse tamamını internet üzerinden gerçekleştirmeye başladıktan sonra, özellikle Çin ve Asya pazarından ABD pazarına yoğun bir lojistik talebi oluştu. Lojistik dengelerinin bozulması ve tedariğin gecikmesi zincirleme bir etki ile daha çok talebin oluşmasına, konteynerlerin özellikle belli yerlerde toplanmasına yol açtı ve bu durum yavaş yavaş bir global krize doğru evrildi.
Normalde Haziran-Temmuz aylarında artış göstermesi beklenen pazardaki talep zaten doruk seviyesine gelmiş olduğundan dolayı, salgının etkisi yavaşlasa bile daha da artmaya devam etti ve global lojistik firmalarının %10’luk güvenlik kapasite fazlasını çoktan bitirirek %99’luk doluluk oranına ulaşmasına neden oldu. Konteynerler ABD limanlarında yığıldıkça tüm dünyadaki konteyner sıkıntısı en üst düzeye çıktı. Bundan dolayı, tüm tedariklerde gecikmeler oldu. Bu durum daha çok talep artışını beraberinde getirdi ve doğal olarak navlun fiyatlarında daha önce benzeri görülmemiş bir artışla karşılaşıldı.
Tüm bunların üzerine 2021 Mart ayında Evergreen gemisinin Süveyş Kanalı’nda karaya oturması, Çin limanlarındaki aşırı yoğunluk ve en son olarak da Covid-19 yeni varyantının tekrar Uzakdoğu’da artış göstermesi sonucunda Temmuz 2021 itibarı ile global navlun seviyeleri rekor seviyelere ulaştı.
Aşağıdaki grafik dünya çapında ortalama navlun fiyatlarını gösteren Global Baltık Konteyner fiyat endeksidir ve görüleceği gibi son 1 senedeki artış %300’den fazla olmuştur.
Yaşanan fiyat ve tedarik sıkıntılarına en çarpıcı örneklerden birisi de, ABD nin en büyük ev araç gereçleri perakendecisi olan Home Depot firmasının, konteyner sıkıntılarından dolayı kendi konteyner gemisini alarak lojistik problemlerini çözmeye çalışmasıydı.
Tabii ki artan konteyner navlunları, birçok firmanın konvansiyonel gemilere yönelmesini ve dolayısıyla biraz gecikmeli de olsa konvansiyonel gemi navlunlunlarının da arz – talep dengesine bağlı olarak ciddi oranlarda artmasına da neden oldu.
Bundan sonrası için, ne yazık ki, kısa bir zamanda kolay bir çözüm veya mucizevi bir geri dönüş olması beklenmiyor. Öncelikle global pazarın normal talep seviyelerine gelerek uzunca bir süre tedarik zincirlerinin toparlanmaya izin vermesi, pandeminin ve etkilerinin geçmesi gerekiyor ki, fiyatlar düşüş eğilimi gösterebilsin. Ancak görünen o ki, 2020 yılı öncesi fiyatlar seviyeleri bir daha gelmeyecek ve uzunca bir süre dünya ticareti bu tedarik problemleri ile boğuşmaya devam edecek.
Berke GÜN
İhracat Müdürü, Kaolin Endüstriyel Mineraller